چگونگی انعقاد قرارداد بیمه
قانون گذار با پیشبینی شرایط اشخاص، این امکان را برای آن ها به وجود آورده است که در قالب بیمه اختیاری ، امر بیمه کردن خود را به انجام رسانده و از مزایای برخورداری از بیمه در رابطه با از کار افتادگی، حقوق بازنشستگی، بیکار شدن و استفاده نمایند.
همه ما اطلاعات کم و بیشی در خصوص فواید و مزایا بیمه در زندگی شغلی و شخصی مان داریم و از انواع خدمات بیمه ای تا حدودی آگاهیم. بیمه به عنوان وجه ضمانتی برای آینده زندگی شخصی و شغلی مان محسوب می شود که امروزه به نوعی یک موضوع الزامی و اساسی قلمداد می شود. بر همین اساس است که مجلس شورای اسلامی کارفرمایان را مکلف ساخته که پرسنل خود را بیمه نمایند. از طرف دیگر این امکان برای صاحبان مشاغل آزاد نیز فراهم می باشد که با پرداخت حق البیمه خود و نیروهایشان، امر بیمه گذاری را در قالب بیمه مربوط به مشاغل آزاد به انجام رسانند.
همه ما اطلاعات کم و بیشی در خصوص فواید و مزایا بیمه در زندگی شغلی و شخصی مان داریم و از انواع خدمات بیمه ای تا حدودی آگاهیم. بیمه به عنوان وجه ضمانتی برای آینده زندگی شخصی و شغلی مان محسوب می شود که امروزه به نوعی یک موضوع الزامی و اساسی قلمداد می شود. بر همین اساس است که مجلس شورای اسلامی کارفرمایان را مکلف ساخته که پرسنل خود را بیمه نمایند. از طرف دیگر این امکان برای صاحبان مشاغل آزاد نیز فراهم می باشد که با پرداخت حق البیمه خود و نیروهایشان، امر بیمه گذاری را در قالب بیمه مربوط به مشاغل آزاد به انجام رسانند.

ولی به راستی آن دسته از اشخاصی که دارای شرایطی هستند که در چارچوب قانونی بیمه کارگری، کارمندی و مشاغل آزاد قرار نمی گیرد؛ بایستی چگونه اقدام به بیمه کردن خود نمایند؟

شرایط و مزایای بیمه اختیاری
بر اساس ماده ۱ آیین نامه ادامه بیمه به طور اختیاری موضوع تبصره ماده ۸ قانون تأمین اجتماعی مصوب مورخ ۲۶/۶/۱۳۸۵ و اصلاحی مورخ ۲۰/۱۱/۱۳۸۶ شورای عالی تأمین اجتماعی (اجرا از تاریخ ۱/۸/۱۳۸۵ ) :

افرادی که به عللی غیر از علل مندرج در قانون تأمین اجتماعی مصوب اردیبهشت ۱۳۳۹ و قانون تأمین اجتماعی مصوب تیرماه ۱۳۵۴ از ردیف بیمه شدگان خارج شده یا بشوند در صورتی که طبق قوانین فوق الذکر مشمول بیمه بازنشستگی باشند، با دارا بودن حداقل ۳۰ روز سابقه پرداخت حق بیمه می توانند با توجه به مقررات این آیین نامه بیمه خود را به صورت اختیاری ادامه دهند. (به موجب اصلاحیه مورخ ۲۰/۱۱/۱۳۸۶ عبارت ۳۰ روز جایگزین ۳۶۰ روز شده است)

مهم ترین مزایا و شرایط بیمه اختیاری تامین اجتماعی به شرح ذیل می باشد:
برخورداری از حداقل ۳۰ روز سابقه پرداخت حق البیمه که در سامانه سازمان تامین اجتماعی ثبت شده باشد و مورد قبول این سازمان قرار گیرد. حداکثر سن متقاضی ثبت نام بیمه اختیاری؛ برای زنان و مردان به میزان ۵۰ سال تمام مقرر شده است و اشخاصی که بیش از ۵۰ سال سن دارند، نمی توانند نسبت به بیمه گذاری اختیاری اقدام داشته باشند.

نکته مهم: اشخاصی که بیش از ۵۰ سال عمر دارند؛ بایستی در ازای هر سال مازاد سنی، از یک سال سابقه بیمه برخوردار باشند. به طور مثال: اگر متقاضی دارای ۵۲ سال سن می باشد؛ بایستی دارای حداقل ۲ سال سابقه بیمه باشد تا بتواند حائز شرایط بیمه اختیاری قرار گیرد.
بر اساس ماده ۲ آیین نامه بیمه اختیاری سازمان تامین اجتماعی؛ سهم حق بیمه متقاضیان موضوع این آیین نامه برای استفاده از تعهدات موضوع قانون تامین اجتماعی بابت بیمه بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی و همچنین بابت حمایت های دیگر ۲۷% می باشد. بدین معنی که ۲۶ درصد دستمزد ملاک محاسبه، حق بیمه متقاضی می باشد. بر اساس اصلاحیه مورخ ۲۰/۱۱/۱۳۸۶ ماده ۳ آیین نامه بیمه اختیاری سازمان تامین اجتماعی؛ مبنای پرداخت حق بیمه مشمولین این آیین نامه برای کسانی که بیش از ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه دارند عبارت است از میانگین مبنای پرداخت حق بیمه آخرین ۳۶۰ روز قبل از تاریخ ثبت تقاضای ادامه بیمه به طور اختیاری مشروط بر این که مبلغ مزبور کمتر از حداقل دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه زمان تقاضا نباشد. مبنای پرداخت حق بیمه مشمولانی که کمتر از ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه دارند به انتخاب متقاضی بین حداقل و حداکثر دستمزد شاغلین خواهد بود.

برای نمونه در نظر بگیرید که در صورتی که حقوق ماهانه یک کارگر به میزان ۱۲۰۰۰۰۰تومان مقرر شده باشد؛ قاعدتا حقوق روزانه آن کارگر مبلغ ۴۰۰۰۰ تومان خواهد بود. اگر بر اساس قانون ۲۷ درصد مبلغ ۴۰۰۰۰ تومان را به عنوان حق البیمه روزانه آن کارگر لحاظ نماییم؛ مبلغی معادل با ۱۰۸۰۰ تومان به عنوان هزینه بیمه روزانه محسوب شده و با ضرب ۱۰۸۰۰ تومان در ۳۰ روز ماه، مبلغ ماهیانه حق بیمه آن کارگر به میزان ۳۲۴۰۰۰ تومان محاسبه می شود.

بیمه اختیاری شامل تعهدات و پرداختی های کامل بیمه درمانی، همسان با بیمه اجباری می باشد. بنابراین؛ خدمات درمانی برای بیمه گذاران اختیاری در مراکز درمانی سازمان تامین اجتماعی رایگان بوده و هزینه های مربوط به پروتز، و اروتز و خدمات کفن و دفن مشمول بیمه سازمان می باشد و بیمه شدگان اختیاری می توانند از این خدمات بیمه ای برخوردار شوند. بر اساس آیین نامه ها و دستورالعمل های سازمان تامین اجتماعی؛ آن دسته از اشخاصی که دارای سابقه بیمه ای هستند ولی از جواز کسب برخوردارند، بایستی ادامه بیمه گذاری خود را در چارچوب بیمه مشاغل آزاد انجام دهند. در بیمه مشاغل آزاد، حوادث احتمالی که زمینه ساز از کار افتادگی و یا فوت بیمه گذار شوند؛ مشمول حمایت های بیمه ای سازمان تامین اجتماعی قرار می گیرد. البته توجه داشته باشید که بایستی حوادث احتمالی و فوت بیمه گذار در مراحل کار و فعالیت های کاری صورت گرفته باشد. بر اساس ماده ۴ آیین نامه بیمه اختیاری سازمان تامین اجتماعی؛ سازمان تامین اجتماعی حداکثر ظرف ۲ ماه از تاریخ ثبت درخواست متقاضی در دفتر شعبه یا نمایندگی مکلف است استحقاق یا عدم استحقاق وی جهت استفاده از بیمه اختیاری را مشخص و مراتب را کتباً به متقاضی اعلام نماید. بر اساس ماده ۵ آیین نامه بیمه اختیاری سازمان تامین اجتماعی؛ متقاضی از تاریخ اعلام موافقت سازمان به وی حداکثر ۲۰ روز فرصت دارد جهت انعقاد قرارداد بیمه اختیاری به شعبه ای که تقاضای خود را به آن تسلیم نموده است مراجعه و با امضاء قرارداد حق بیمه مربوطه را پرداخت نماید. تاریخ شروع بیمه اختیاری حداکثر از تاریخ ثبت تقاضا در دفتر شعبه یا نمایندگی می باشد.

مقایسه ای بین بیمه اختیاری و بیمه مشاغل آزاد:
اگر بخواهیم بیمه مشاغل آزاد و بیمه اختیاری را به شکل موردی مقایسه نماییم، موارد ذیل را می توانیم داشته باشیم:

در مشاغل آزاد، نیازی به هیچ سوابق بیمه ای نمی باشد ولی در بیمه اختیاری، نیاز به حداقل ۳۰ روز سابقه بیمه مورد قبول سازمان تامین اجتماعی است. در بیمه مشاغل آزاد؛ حداکثر سن برای بیمه گذار زن ۴۵ سال و برای بیمه گذار مرد ۵۰ سال تمام تعیین شده است ولی این میزان در بیمه اختیاری برای مردان و زنان، ۵۰ سال تمام مقرر گشته است. بیمه مشاغل آزاد دارای سرانه درمان بوده ولی بیمه اختیاری فاقد سرانه درمان است. نرخ بیمه مشاغل آزاد به میزان ۱۲ ، ۱۴ و ۱۸ درصد لحاظ شده ولی نرخ بیمه اختیاری به میزان ۲۷ درصد تعیین شده است. بیمه گذار در بیمه مشاغل آزاد بایستی از جواز کسب برخوردار باشد ولی داشتن جواز کسب برای متقاضی بیمه اختیاری، جلوگیری از بیمه گذاری اختیاری را به همراه دارد. دفترچه درمان برای بیمه گذاران مشاغل آزاد، اجباری نمی باشد ولی برای بیمه گذاران اختیاری، دفترچه درمان اجباری تعیین شده است. در بیمه مشاغل آزاد، تعهدات و خدمات بر حسب نرخ بیمه ای انتخابی لحاظ شده ولی بیمه اختیاری ، مشمول خدمات درمانی، کار افتادگی، فوت و کفن و دفن می باشد. مازاد سنی در بیمه مشاغل آزاد ۲ سال و در بیمه اختیاری یک سال لحاظ شده است.
متقاضیان محترم بیمه گذاری، می توانند با مقایسه موردی بین بیمه مشاغل آزاد و بیمه اختیاری، تصمیم مناسبی در رابطه نوع بیمه انتخابی اتخاذ نمایند.